Chẳng biết xôi có tự bao giờ. Có lẽ từ khi vua Lang Liêu phát hiện ra những hạt gạo tròn mẩy, dẻo và thơm để làm ra chiếc bánh chưng, bánh dày với ý nghĩa biểu tượng cho bầu trời và mặt đất. Với sự khám phá tuyệt vời ấy đã giúp người Việt cổ đã tìm ra cách đơm xôi. Sách xưa truyền rằng người Đại Việt đã từng làm nhiều loại xôi dùng để làm lễ vật cúng tế. Có xôi ngũ sắc với tượng trưng cho năm phương trời.
Xôi đã trở thành một món ăn trong bản sắc của người Việt nói chung và người Hà Nội nói riêng. Người Hà Nội hay có thói quen ăn xôi nhẹ buổi sáng, thanh bình và mộc mạc biết bao.
Xôi sáng có nhiều loại. Nhiều người thích xôi trắng ăn với lạp xưởng. Hạt gạo nếp bắt đầu trong lại trên chõ thì lúc đó đặt lạp xường vào hấp cùng. Chiếc lạp xưởng mọng lên và tươm mỡ trên những hạt xôi dẻo đang bốc hơi trong chõ.
Xôi vò chè đường. Bát bột sắn quấy để nguội được xếp ở trong thúng, người bán hàng nhè nhẹ lấy ra rồi nhè nhẹ xúc mấy thìa xôi tơi từng hạt đổ lên bên trên. Những hạt xôi vàng cái chất phác hiền lành của đất.
Rẻ, chắc dạ hơn đó là xôi lạc, xôi đỗ, xôi vừng dừa, xôi ngô hay xôi xéo. Trong ngõ nào cũng có hàng xôi. Xôi vừng dừa, thơm, ngọt dịu, ăn ngon nhưng dễ ngấy. Ngày nay, xôi được gói trong các tờ lá chuối khô, nó dường như một sợi dây vô hình kết nối với những miền quê. Bên cạnh đó còn có lá sen, màu lá sen xanh với mùi lá thơm, những hạt ngô tròn gần như nằm xen kẽ trong nắm xôi làm cho món ăn thêm phần hấp dẫn.
Xôi gấc dùng cho ngày cưới thì phải thật đỏ, thật ngọt và óng mỡ. Nó còn dược đồ vào hôm 30 Tết. Gấc nếp đem bổ đôi và vét sạch ruột vào bát lớn, thêm một chút rượu trắng đánh thật nhuyễn cho dậy màu, sau đó trộn đều với gạo nếp đã ngâm nở, đồ lên vừa được thì bắt đầu trộn mỡ đường. Tới công đoạn này yêu cầu sự tài năng của người ngồi bếp, vì nếu quá tay thì xôi nát, mà kém mỡ đường thì xôi không đủ béo ngọt. Đẹp nhất có lẽ là thứ xôi này với màu đỏ óng thấp thoáng với những hạt gấc màu nâu sẫm đầy vẻ tạo hình nhưng không kém phần hấp dẫn. Xem thêm về địa chỉ mua mật ong ở hà nội uy tín nhất.
Đến ngày giỗ tết thì có xôi hoa cau, món ăn cổ truyền không thể thiếu trong ngày lễ tết. Mồng một tết, mỗi nhà bao giờ cũng phải thổi xôi hoa cau bày đủ 5 ngày trên bàn thờ cúng cùng với đĩa chè kho.
Xôi nếp là một món quà quen thuộc đã đi vào cuộc sống của mỗi chúng ta, nó như một phần trong biểu tượng cả tín ngưỡng tâm linh nhưng vô cùng bình dị, thân thiết mà rất đỗi thiêng liêng. Với riêng người Hà Nội thì xôi nếp còn là món ẩm thực thân quen mà nó còn là một trong những lựa chọn hàng đầu trên mảnh đất Kinh kỳ này.
